Η Ανατολική Ρωμυλία αποτελούσε το Βόρειο τμήμα της Θράκης και είχε έκταση 35.615 τχμ. Απλώνεται βόρεια από το όρος Αίμος, μέχρι το όρος Ροδόπη νότια και από το όρος Όρβηλος δυτικά, μέχρι τον Εύξεινο Πόντο ανατολικά. Είναι η χώρα που στις καταπράσινες κοιλάδες της ρέει ο Έβρος, ο γιος της Ροδόπης και του Αίμου, όπως θέλει η Ελληνική Μυθολογία, και στις όχθες του οποίου αντήχησε η λύρα του Ορφέως, του πρώτου αντιπροσώπου του θεού Απόλλωνα, του πατέρα των Ελευσίνιων Μυστηρίων.
Κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους, η Ανατολική Ρωμυλία παραμένει αμιγώς ελληνική, ενώ ακμάζει κατά τη Βυζαντινή εποχή, αφού αποτελεί το προπύργιο του ελληνισμού στις επιδρομές των Σλάβων και των άλλων λαών που κατεβαίνουν από το βορρά για να λεηλατήσουν την αυτοκρατορία.
Παραμένει αναλλοίωτη κατά τη εποχή της Τουρκοκρατίας.Ο ελληνισμός κυριαρχεί με καταπληκτική ζωτικότητα και οι ελληνικές πόλεις Αγχίαλος, Σωζόπολη, Στενήμαχος, Μεσήμβρια και πολλές άλλες σφύζουν από ζωή και αποτελούν μεγάλα εμπορικά και πνευματικά κέντρα. Κατά την εθνεγερσία του 1821, η συμμετοχή των Ανατολικορωμυλιωτών ήταν ευρύτατη και αρκετοί ανήκαν στον Ιερό Λόχο του Υψηλάντη. Eίναι γνωστή η δράση αρκετών από την Μεσήμβρια και την Αγχίαλο, που ακολουθούσαν τη γραμμή της Φιλικής Εταιρείας στην Οδησσό, πριν από το 1819, όπως οι έμποροι Δημήτριος Κώνστας, Κων/τίνος Νέστορος κ.α. Εξάλλου ο Μητροπολίτης Αγχιάλου, Ευγένιος Καραβίας, απαγχονίστηκε στην Κων/λη μαζί με τον Γρηγόριο Ε΄ και τους Μητροπολίτες Εφέσου και Νικομήδειας, το Πάσχα του 1821.
Όμως ποτέ δεν κατάφερε να αποκτήσει την απελευθέρωση της. Σύμφωνα με το Συνέδριο του Βερολίνου ( 1878) η Ανατολική Ρωμυλία αποκτά την αυτονομία της, κάτω από την πολιτική και στρατιωτική εξουσία του Σουλτάνου.
Το 1885 οι Βούλγαροι με πραξικόπημα κηρύσσουν την ένωση της Ανατολικής Ρωμυλίας με την Βουλγαρία. Ο Βούλγαρος ηγεμόνας Αλέξανδρος ανακηρύσσεται « ηγεμών των δύο Βουλγαριών» και φυσικά οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν αντέδρασαν.
Στο διάστημα 1885-1906 ακολουθούν φοβεροί διωγμοί και σφαγές των Ελλήνων, κοινοτικές και ιδιωτικές περιουσίες καταπατήθηκαν και καταστράφηκαν, ενώ παράλληλα αρχίζει η οργανωμένη πολιτική εκβουλγαρισμού του ελληνικού πληθυσμού της Ανατολικής Ρωμυλίας, με αποκορύφωμα το ολοκαύτωμα της Αγχιάλου στις 30 Ιουλίου 1906.
Οι Έλληνες εγκαταλείπουν τις εστίες τους και έρχονται ως πρόσφυγες στην απελευθερωμένη Ελλάδα. Οι πρώτες μαζικές μετακινήσεις ξεκίνησαν το 1906 και ολοκληρώθηκαν το 1922-1928, ύστερα από την συνθήκη του Νεϊγύ.